Türkiye'de son yılarda çocuk istismarının %700 arttığı rapor edilmiştir. Amerika ise yılda 3 milyondan fazla çocuk istismarı ihbarı yapılmaktadır. Yabancı ülkeler bunu bir salgın olarak görür. Bu salgını durdurmak için, konunun farkındalığını arttırmamız gerekir.

1970'lerden önce çocuk istismarı terimi normalde sadece fiziksel kötü muamele olarak adlandırılmaktaydı, ancak aşırı fiziksel şiddete ek olarak haklı olmayan sözlü tacizi içerdiği de kabul edildi.

Çocuk istismarı nedir? Çocuk istismarı, ebeveyn, komşu, akraba ya da bakıcı, kim tarafından harekete geçilirse geçilsin yaralanmaya, ölümüne ve daha çok duygusal zarar vermesine neden olabilir. Fiziksel istismar, cinsel istismar ve duygusal istismar gibi birçok kötü muamele vakası vardır.

Fiziksel İstismar

Herhangi birinin çocuğa kaza dışı fiziksel yaralanmaya neden olabilecek hal ve hareketlerinden kaynaklanır. Fiziksel istismarın birçok belirtisi vardır. Ailelerin yaklaşık %30’unda görülen bir sorundur.

Fiziksel istismar, saç çekme, tekmeleme, yakma, ısırma, boğma, yere atma, itme, bir cisim ile vurma veya çocuğu yaralayacak işlemleri içerir. Örn: Bakıcı, yaralanmaya neden olmak istemese bile, çocuk yaralandığında istismar olur.

Fiziksel istismar aşağıdakilerle sonuçlanabilir:

• Çürükler, yanıklar, kesikler ve çizikler
• Kırık kemik, burkulma, yerinden oynayan eklemler
• İç yaralanmalar, beyin hasar
• Hayat boyu yaralanma, ölür
• Duygusal ve psikolojik zarar

Ebeveyn veya bakıcıda fiziksel istismar belirtileri:

• Çocuğun yaralanmasını açıklayamaz ya da mantıklı olmayan bir şekilde açıklar.
• Çocuklara yönelik tıbbi bakımın geciktirilmesi veya engellenmesini sağlar.
• Tanımadığınız farklı doktorlara veya hastanelere çocuğu götürür.
• Çocuğa saldırganlık gösterir veya çocuğun davranışı hakkında aşırı endişe duyar.
• Çocuğun güvenilir olmadığına, yalancı olduğuna, kötülük yaptığına sizi inandırır.
• Çocukları okuldan, kurstan uzak tutar.
• Şiddet ve/ veya istismar öyküsünü açıklamak zorunda kalırsa, bunu zekice yapar.

Çocukta Fiziksel İstismar Belirtileri

Fiziksel:İstismara uğrayan çocukta bazı belirtiler bulunur.

• Açıklanamayan herhangi bir yaralanma
• Görülebilir ve ağır yaralanmalar
• Farklı iyileşme evrelerindeki yaralanmalar
• Vücudun farklı yüzeylerinde olan çürükler
• Nasıl yaralandığını anlatamaması

Belirgin tutum,

Yaralanma bireyin yanında bulunma sıklığına göre değişir. Çoğu zaman istismar tatil zamanlarında yapılır. Hafta sonu tatilleri, okula devamsızlık yapılan günler vs.

Davranışsal:İstismara uğrayan çocukta görülen davranışlar,

• Mevsim dışında uzun kollu giyinme
• Anne babadan veya diğer yetişkinlerden korkma
• Akranlara, evcil hayvanlara ve diğer hayvanlara karşı saldırganlık
• Korku, çekingenlik, depresyon, endişe
• Fantezi, sanat, oyundalında dahi şiddet içeren temalar
• Yaralanma
• Kabuslar, uykusuzluk
• Aşırı duygusallık
• Sözle biraz üstüne gidildiğinde çıldırma, bağırma, çığlık

Cinsel İstismar

Yetişkin biri çocuğu cinsel amaçlarla kullandığında veya çocuğa karşı cinsel davranışlarda bulunduğunda oluşur. Genelde, yaşlı sayılabilecek bireyler kendinden güçsüz olan çocukları taciz etmesiyle ortaya çıkar. Yetişkinlerin % 20’si çocukken cinsel istismar edildiğini açıklamıştır.

Çocukların cinsel istismarı şunları içerir:

• Çocuğun cinsel organlarını görüntülemesini veya göstermesini sağlama
• Temassız çocuğu çıplak izleme
• Çocuğun cinsel organını inceleme
• Uygunsuz cinsel konuşma
• Sevişme ve oral seks
• Çocuklara cinsel davranış gösterme
• Çocuğa pornografi izletme

Fiziksel: Çocuğun cinsel istismara uğradığını gösteren belirtiler,

• Yırtık, lekeli kanlı iç çamaşırı
• Oturma zorluğu, yürüyüşte sorun, bağırsak problemleri
• İdrardaki enfeksiyonlar (genelde maya enfeksiyonu)
• Kanama, çürükler, ağrı, şişme, genital bölgenin kaşıntısı
• Cinsel yolla bulaşan hastalıkla ilgili semptomlar

Davranışsal: İstismara uğrayan çocuk, ergen ya da ergin kişide bulunan davranışlar,

• Yanınızda kıyafet değiştirmek istemez.
• Üzgün, endişeli ve çekingendir.
• Yeme bozuklukları olur.
• Saldırganlık, suçluluk, zayıf akran ilişkileri vardır.
• Kendine güvenmez.
• Okuldaki başarısı düşer.
• Madde bağımlılığı, evden kaçma, intihar girişimleriolur. (ergenlik döneminde)
• Uyku bozukluğu, yatmadan korkma, kabuslar, yatak ıslatma (ileri yaşta)
• Cinsel oyunculuk, aşırı mastürbasyon (ergenlik ve erişkinlik dönemi)
• Alışılmadık veya tekrarlayan yatıştırıcı davranışlar (sürekli el yıkama, kafa sallanma, aşırı uyku vb.)

Cinsel istismar uzmandan yardım almadan aşılamaz, giderek bilinç altına yerleşir.

Duygusal İstismar

Çocuğun zihinsel ve sosyal gelişimine zarar veren veya ağır duygusal çöküntüye neden olan davranışlar duygusal taciz olarak kabul edilir. Tek bir olay dahi çocuğu kötü etkileyebilir ancak; zamanla hasara neden olan bir davranış kalıbıdır.Yetişkinlerin% 12’si çocukken duygusal olarak kötüye kullanıldığını bildirmiştir.

Duygusal istismar şunları içerebilir:

Reddetmek veya göz ardı etmek:Çocuğa istenmediği, sevilmediğini hissettirmek, çocuğa fazla ilgi göstermemek, çocuğu dinlememek, çocuğun duygularını yok saymak, sözünü kesmek, konuşmayı bırakmasını söylemek.

Utandırma veya aşağılama: Çocuğu eleştirmek, küçümsemek, aşağılamak, kandırmak, alay etmek.

Olumsuz davranma:Çocuğun başarısızlığında onu suçlama, manipüle etme, çocuğun zayıflığından veya yetişkinlere güvenmesinden faydalanma, iftira atma, bağırarak suçlama, hakaret etme, cezalandırma veya terk etme, zarar verme veya ölümle tehdit etme.

İzole etme: Çocuğu akranlarından uzak tutmak, çocuğu küçük alana hapsetmek, oyun veya diğer deneyimleri yasaklamak.

Yanlış davranma: Çocuğu cezalandırmak, davranışları veya fikirleri haklı çıkarmak için yalanlar söylemek, yanlış davranışa teşvik etmek.

Duygusal istismar yapma belirtileri:İstismar yapan bireylerin davranışları,

• Çocuğu düzenli olarak göz ardı etme, eleştirme, bağırma veya suçlama
• Bir kardeşi diğerinden üstün tutma
• Öfke yönetimini sağlayamama
• Diğer yetişkinlerle fırtınalı ilişkiler
• Şiddet uygulama
• Tedavi edilmemiş akıl hastalığı, alkolizm veya madde kullanımı

Çocukta duygusal istismar belirtileri:

Fiziksel:

• Uyanmada zorluk
• Yatak ıslatma ya da altına işeme
• Konuşma bozuklukları
• Ülser ve cilt bozuklukları gibi sağlık sorunları
• Obezite

Davranışsal:

• Elini emme, bir noktaya dalma, sallanma gibi
• Öğrenmede zorluk ve gelişimsel gecikmeler
• Aşırı uyumlu veya savunmacı olma
• Aşırı duygusallık, ani saldırganlık, ani sakinleşme
• Fobiler, uyku bozuklukları
• Anti-sosyal davranışlar (şiddet, zulüm, vandalizm, hile, yalancılık)
• Yaşa uygun olmayan davranışlar (çok yetişkin, çok çocuksu)
• İntihar düşünceleri ve davranışları

Çocuk İstismarı

Çocuk istismarı, çocuğun sağlığı, güvenliği ve refahı için gereken bakım, gözetim, sevgi ve desteği vermediğinde ortaya çıkar. Çocuk istismarına fiziksel ihmal ve yetersiz gözetim, duygusal ihmal, sağlık ihmali, eğitim ihmali ve fiziksel ihmal dahildir.

Çocuklar sağlıklı olmak için yeterli bakıma ve güvende olmak için yeterli denetime ihtiyaç duyar. Çocuklar için bakım yapan yetişkinler giyim, yiyecek ve içecek sağlamalıdır. Bir çocuğun ayrıca güvende olduğunu bilmesi gerekir.

Fiziksel İhmal Örnekleri

Terk etmek ya da velayetini reddetmek. Yeterli miktarda sağlıklı yiyecek ve içecek temin etmemek. Hava şartlarına uygun giysiler giydirmemek, almamak. Yeterli kişisel hijyen sağlamakta başarısız olmak. Çocuğu uygunsuz bakım görevlisi ile yalnız bırakmak. Güvensiz / sağlıksız ortamlara veya durumlara maruz kalmasına izin vermek.

Duygusal İstismar Örnekleri

Çocuklar, desteklendiğini hissetmek ister, yeterince sevgi ve dikkat ile bu gerçekleştirilebilir. Bir çocuk psikolojik rahatsızlık belirtileri gösteriyorsa, tedavi edilmelidir.

Çocuğun sevgi ve duygusal destek ihtiyacını göz ardı etmek. Sık sık şiddete maruz bırakmak. Aile içi tartışmaların yanında yapılması. Çocuğun uyuşturucu kullanmasına, alkol kullanmasına veya suç işlemesine izin vermek. Çocuğu arkadaşlarından ve sevdiklerinden uzak tutmak.

Sağlık İstismarı Örnekleri

Ebeveynler ve bakıcılar, yaralanmalar ve hastalık için uygun tedavi imkânı sağlamalıdır. Ayrıca, çocuğun güvenli ve sağlıklı kalması için temel bakımı yapılmalıdır.

Çocuğu hastaneye götürmemek. Çocuğun ihtiyaç duyulan tedaviden uzak tutulmasına neden olmak. Koruyucu tıbbi ve diş bakımını sağlamamak. Temel temizlik kurallarını öğretmemek.

Eğitim İstismarı Örnekleri

Ebeveynler ve okullar, çocukların akademik başarı fırsatlarına erişebilmelerini sağlamakla sorumludur.

Çocuğun eğitim almasına engel olma. Özel eğitim hizmetlerinden uzak tutma. Ders çalışması gerekirken ev işleri yaptırma.

Çocuk İstismarının Diğer Belirtileri

Çocuğun yanında sigara içme: Çocuğa hayat boyu zarar verebilen bir eylemdir.

Çocuğun yanında uygunsuz ilişkiler: Anne babanın birbirine ya da karşı cinsten başka birine çocuğun yanında aşırıya kaçan davranışlar sergilemesi.

Çocuğun yanında alkol alma ya da kötü alışkanlıklar: Çocuğun bunu normale indirgemesine neden olur ve ileriki yaşamında büyük ihtimalle aynı alışkanlıkları edinir.

Alarm Veren İşaretler

Çocuğun ailesinin ya da ona bakan kişinin çocuk yetiştirmek için yeterli olmaması durumunda yardıma ihtiyacı olabilir. Bu kişiler;

• Çocuğa karşı kayıtsız kalır veya bakım eksikliğini gösterir.
• Depresyon, ilgisizlik, uyuşturucu / alkol ve diğer zihinsel sağlık sorunları yaşar.
• Çocuğa yönelik sorunları reddeder veya çocuğu suçlar.
• Çocuğu hayatında fazlalık olarak görür.
• Kendi bakımı ve rahatını korumak adına çocuğu ev işlerinde çalıştırır.
• Aşağıdaki belirtileri gösteren çocuklar genellikle yardıma ihtiyaç duyar. Bu belirtiler;
• Küçük ya da büyük kıyafetler giymesi.
• Genellikle aç olur. Hatta bazı yetersiz beslenme sorunları gözlenir. Şişmiş göbek ya da çıkıntılı kemikler gibi.Zayıflık ya da obezite sorunları yaşar.
• Genellikle yorgun, uykulu, huzursuz görünürler
• Hijyen sorunları vardır, vücut kokusu duyulur
• Küçük kardeşleriyle anne babası değil kendi ilgilenir.
• Tedavi edilmemiş sağlık sorunları, diş problemleri, eksik aşılar
• Okulda başarısızlık
• Kendine ve çevresindekilere güvenmeme

İstismar her ne şekilde olursa olsun çocuğun zihinsel ve fiziksel gelişiminin önüne geçer. Ülkesi, çevresi, ailesi en çok da kendisi için yararlı bir birey olmasını engeller.

Tanıdığınız bireylerde herhangi bir suiistimal işareti gördüğünüzde veya kendinizde bu semptomların olduğunu kabul ettiğinizde hemen profesyonel yardım almalısınız.

Unutmayın, bir söz, bir davranış çocuğun hayatının sonsuza dek değişmesine neden olabilir. Siz bunu pozitif bir gelecek için olumlu kullanın…